Kiełzna, wędzidła zaprzęgowe

Wędzidło działa na kąty pyska, język i na bezzębną część dolnej szczęki konia. Natomiast kiełzna z czankami o łamanej części pyskowej typu pelham czy też o prostej części pyskowej typu munsztuk, działają dodatkowo na potylicę i spód szczęki konia. Czanki z zapiętym łańcuszkiem działają na zasadzie dźwigni w kierunku z góry do dołu. Kiełzna zaprzęgowe typu pelham i munsztuk mają ostre działanie. Nie służą one absolutnie do wstrzymywania nieposłusznego czy twardego w pysku konia. Silny nacisk lub gwałtowne działanie takiego kiełzna wywołuje frustracje u konia a nawet może złamać mu szczękę ! Zadaniem takiej dźwigni jest ułatwienie prowadzenia zaprzęgu lejcami trzymanymi w jednej ręce i osiągnięcie finezji w kierowaniu zaprzęgiem. Doświadczony powożący powinien umieć wykorzystać taki mechanizm przekazując sygnały lejcami za pomocą delikatnego ruchu ręką. Osoba początkująca lub powożąca rekreacyjnie powinna korzystać z wędzideł zaprzęgowych lub pelhamu zaprzęgowego z lejcami zapiętymi wysoko na kółku pyskowym  a łańcuszek zapinać luźniej. 
 Działanie kiełzna staje się mocniejsze gdy część pyskowa zwana ścięgierzem jest cieńsza a czanki są dłuższe a także gdy ścięgierz jest sztywny z kabłąkiem na język ,bo wtedy działa mocniej na krawędzie szczęki. Wędzidło, zaś działa tym ostrzej im mniejsze są kółka wędzidłowe. O wielu koniach mówi się ,że są "twarde w pysku". Są to przeważnie zwierzęta z grubą warstwą mięśni na kościach szczęki, co jest wrodzoną cechą koni w cięższym typie.Twardy pysk może mieć także koń z dużym dolewem krwi szlachetnej, którego czułość w pysku została dotkliwie zniszczona.
 Dobór rozmiaru kiełzna.
 Długość części pyskowej czyli ścięgierza powinna być większa od szerokości dolnej szczęki wraz z wargami mniej więcej o 2 cm. Koniom opuszczającym głowę przypina się kiełzno wyżej - ścięgierz powinien leżeć o 1cm wyżej od miejsca ,na którym normalnie leży kiełzno. Koniowi zadzierającemu głowę przypina się kiełzno tak aby ścięgierz leżał o 1 cm niżej od normalnie właściwego miejsca.
 Kąt jaki powinny tworzyć czanki lejcowe ze szparą pyskową po zapięciu łańcuszka to 45*.
Należy również zwracać szczególną uwagę na grubość końskiego języka. Jeśli koń ma język gruby i szeroki ścięgierz może nadmiernie go przyciskać lub powodować obtarcia. Dla takiego konia nieodpowiedni jest ścięgierz gruby lub prosty a odpowiedni jest lekko wygięty lub łamany i cieńszy w środkowej części a grubszy przy pierścieniach.

działanie dźwigni i  właściwa długość łańcuszka

 Rodzaje kiełzna i wędzideł:
Liverpool to pelham lub munsztuk mający w czankach dwie lub trzy szczeliny umożliwiające zapięcie lejca na różnej wysokości ,zależnie od tego z jaką siłą ma działać.Używany jest głównie do uprzęży chomątowej angielskiej.

munsztuk liverpool

pelham liverpool

Buxton. To kiełzno wyposażone jest w mostek łączący czanki. Używa się go do zaprzęgów wielokonnych. Działa przytrzymująco.

munsztuk buxton

Butterfly ma zamiast czanek kilka pierścieni w kształcie kropli (co upodabnia je do skrzydeł motyla) ,do których zapina się lejce na różnej wysokości w zależności od tego z jaką siłą mają działać. Używane głównie do uprzęży szorowej.

pelham butterfly

pelham butterfly, podwójnie łamany, łagodniejszy w działaniu.

Millitary Elbow to kiełzno używane było w armii dla koni taborowych i artyleryjskich ale współcześnie także popularne. Czanki lejcowe cofnięte są w tył co przypomina kształtem właśnie łokieć (ang.elbow). Taki kształt zapobiega chwytaniu lejca wargami przez konia z takim nawykiem ale również chroni lejce przed brudzeniem i moczeniem przez pianę z pyska. Funkcjonalny i praktyczny.

Millitary Elbow, rodzaju munsztukowego z małym kabłąkiem na język.

Wędzidło z werblikami. Może to być wędziło o dowolnej części pyskowej ,które ma kółka zaopatrzone w werbliki na krótkich łańcuszkach.Werbliki przewleka się  przez pierścienie uździenicy co umożliwia zamocowanie wędzidła do uździenicy. Często stosowane w gospodarskim użytkowaniu zaprzęgowym i pracach rolnych. Bardzo przydatne również podczas długich wyjazdów ,ułatwia karmienie konia w trasie.

wędzidło z werblikami

Wędzidło zaprzęgowe z luźnymi pierścieniami. Znane jest także jako wędzidło tradycyjne Wilsona. Dodatkowe luźne pierścienie przypina się do ogłowia a do pierścieni ścięgierzowych dopina lejce. Wędzidło często używane do uprzęży w stylu tradycyjnym wiejskim.

wędzidło zaprzęgowe z lużnymi pierścieniami

Wędzidło z wąsami. W tym wędzidle kółka wędzidłowe posiadają długie wąsy zakończone kulkami. Może ono mieć dowolną część pyskową. Wąsy ułatwiają odpowiednie ustawienie głowy bez skrzywienia w potylicy. Niekiedy górne wąsy podczepia się paseczkami do ogłowia, jednak taki paseczek nie może być zbyt krótki,gdyż będzie powodował wbijanie się w podniebienie łamania części pyskowej wędzidła i powodował otwieranie pyska. Paseczki podtrzymujące ,biorąc pod uwagę wielkość kółek wędzidłowych, powinny być na tyle długie aby ewentualne łamanie w ścięgierzu kierowało się w dół ,w stronę siekaczy.
 Szczególną odmianą wędzidła z wąsami jest wędzidło Fulmera. W tym wędzidle luźne kółko nie jest połączone z wąsami ,które stanowią integralną część ścięgierza i często wąsy w górnej części są wygięte na zewnątrz. Takie rozwiązanie daje dużą powierzchnię przylegania do kątów warg i umożliwia swobodne żucie kiełzna. Wędzidła te są stosowane dla kłusaków wyścigowych ale także nadają się świetnie do nauki młodych koni jak i do rekreacyjnego powożenia.

wędzidło z wąsami z łamanym ścięgierzem

wędzidło Fulmera

Wędzidło z półwąsem wędzidło zaprzęgowe używane również dla kłusaków. Posiada w dolnej części krótki. płaski wąs, który zapobiega przeciągnięciu wędzidła przez pysk.

wędzidło z półwąsem, łamane