Pojazd konny czterokołowy

  Istnieje wiele rodzajów pojazdów konnych czterokołowych. Niezależnie od ich przeznaczenia dzieli się je na dwa typy różniące się zasadniczo konstrukcją podwozia. Wyróżnia się konstrukcję podwozia sworzniową i rozworową.
   Podwozie sworzniowe stosowane jest do pojazdów resorowych, zarówno osobowych jak i towarowych. Przednią i tylną część podwozia łączy ze sobą dno nadwozia, a punkt skrętu stanowi stalowy sworzeń. Skręt ułatwiają dwie, nałożone na siebie, stalowe obręcze , z których spodnia przesuwa się po obwodzie wierzchniej obręczy. Mechanizm ten Anglicy nazwali 5th Wheel- piąte koło.

Mechanizm sworzniowy 1.sworzeń 2.resor 3.oś przednia.

   Podwozie rozworowe. Stosowane w pojazdach nieresorowych rolniczych, furmankach, także w bryczkach kolaskach, półkoszkach ale również w eleganckich pojazdach typu Kocz i Caleche, gdzie nadwozie zawieszone jest na pasach umocowanych do resorów ''C''.
 W konstrukcji rozworowej przednia i tylna część podwozia połączone są za pomocą rozwory, która jest zamocowana na sztywno w tylnej osi, a ruchomo na przedniej osi ,tam też leży punkt skrętu.

Konstrukcja rozworowa 1.rozwora 2.oś tylna 3.oś przednia 4.koło 5.piasta 6.dyszel 7.podwieszona orczyca z orczykami.

 Podwozie pojazdu czterokołowego ,oprócz mechanizmu skrętu, składa się z osi przedniej i osi tylnej ,na których zamocowane są piasty kół oraz umieszczonych na osiach czterech resorów eliptycznych, ewentualnie dwóch resorów na tylnej osi i jednym poprzecznym,eliptycznym resorze na przedniej osi.
 W przedniej części podwozia mocuje się dyszel dla pary koni lub dwa dyszelki na jednego konia. Za pomocą dyszla konie powodują skręt pojazdu. Pojazd jest ciągnięty przez konia za pomocą zamocowanego z przodu pojazdu orczyka. Para koni ciągnie pojazd za pomocą orczycy,zwanej także wagą, sztelwagą. Do orczycy podwieszone są dwa orczyki, do których doczepia się pasy pociągowe. Pojazd ,który ciągną cztery konie ''w lejc'' zaopatrzony jest w dodatkową orczycę zaczepioną z przodu dyszla. Pojazd ciągnięty w trzy konie ''w poręcz" musi posiadać orczycę ,na której jednym końcu podwieszony jest orczyk ,a na drugim końcu podwieszona jest mniejsza orczyca z dwoma orczykami.
  Nadwozie. Z przodu nadwozia znajduje się podnóżek i tak zwany kozioł, na którym siedzi,z prawej strony powożący. Po prawej stronie kozła znajduje się dźwignia ręcznego hamulca. Część drewniana nadwozia znajdująca się za kozłem zwana jest pudłem. Pudło może mieć dowolny wygląd, zależnie od tego do jakich celów służy pojazd.

1.kozioł 2.hamulec ręczny 3.tulejka na bat 4.pudło nadwozia 5. siedzenie dla pasażerów 6.błotnik 7.stopka 8.sworzeń 9.resor eliptyczny 10.piasta 11.0ś przednia 12.oś tylna 13.dyszel 14.orczyca 15.koło 16.składana buda 17.latarnia świecowa.

  Istnieje cała mnogość rodzajów pojazdów odkrytych lub z tak zwaną budą- dachem składanym lub sztywnym,oszklonym lub nie oszklonym. Także układ siedzeń dla pasażerów może być różny: przodem lub tyłem jak i bokiem do kierunku jazdy. Jeśli pasażerowie siedzą na przeciwko siebie mówi się z o siedzeniach "vis-a-vis", natomiast gdy pasażerowie siedzą zwróceni plecami do siebie nazywa się to siedzeniami "dos-a-dos" (z jęz.francuskiego).
 W różnych stylach zaprzęgów, oprócz uprzęży także konstrukcja pojazdów jest charakterystyczna dla każdego z nich. Najbardziej rozpowszechnione i popularne w Europie style zaprzęgów wywodzą się z Anglii i Węgier, krajów gdzie kultura powożenia była i do dziś jest kultywowana na wysokim poziomie.
  Pojazdy charakterystyczne dla stylu angielskiego mają przeważnie wysokie zawieszenie, które stabilne było na dobrych angielskich drogach oraz duże koła pozwalające na szybsze podróżowanie , stawiające  mniejszy opór i łatwiej przetaczające się przez kamienie. Orczyca połączona jest z pojazdem na sztywno co ma zapewniać precyzję w prowadzeniu pojazdu. Wysoko umieszczony kozioł (zawsze wyżej od siedzeń pasażerów) gwarantuje dobrą widoczność potrzebną do precyzyjnego kierowania zaprzęgiem w miejskiej zabudowie. Nadwozie malowane na ciemne kolory ( czarny, granat, butelkowa zieleń),pokrywane fornirem. Podwozie jest malowane na kolor jasny (żółty, czerwony) albo czarny, zdobione cienkimi żyłkami w jasnym kolorze. Pojazdy przeznaczone do podróżowania także po zmroku ,wyposażone w latarnie-lampy,nazywane były pojazdami "czarnymi". Pojazdy bez lamp to pojazdy "białe". Kolor uprzęży chomątowej oraz ubiór powożącego (zależny od tego czy powożący jest właścicielem pojazdu czy sługą) wymaga także odpowiedniego dostosowania do pojazdu. Najbardziej charakterystyczne pojazdy o konstrukcji typowej dla stylu angielskiego to: Phaeton (faeton), Break (brek).
  Pojazdy wywodzące się ze stylu węgierskiego używane były tam, gdzie jakość dróg była zła a odległości do pokonania duże. Rozpowszechnione były szeroko w środkowej Europie (dawny obszar monarchii austro-węgierskiej). Są to wozy i bryczki takie jak kolaska, półkoszka a także pojazdy sportowe i wyjazdowe. Kozioł w takich pojazdach znajduje się na tej samej wysokości co siedzenia pasażerów. Konstrukcja pojazdu lekka,zbudowana głównie z jesionowego drewna. Nadwozie drewniane często z elementami z plecionej wikliny. Części metalowe malowane na czarno a elementy drewniane zachowane w naturalnym kolorze drewna. Orczyca jest ruchoma albo luźno podwieszana tak aby jej końce poruszały się w pionie i w poziomie, pozwala to na większą swobodę ruchów koni. Konie zaprzęgane w uprzężach szorowych w parę lub w piątkę ( dwa przy dyszlu,trzy w poręcz na przedzie).
   Pojazdy ze względu na rodzaj użytkowania dzieli się na :
   - sportowe ( Break, Phaeton )
   - towarzyskie (Wagonette, Szaraban Break )
   - spacerowe  ( Kocz, Duc, Parkowiec )
   - reprezantacyjne ( Karety )
   - wyjazdowe (Landolet, Victoria, Mylord, Wolant )
   - podróżne ( Furgon, Omnibus, Dyliżans, Dormeza )
  Marathon jest pojazdem sportowym, skonstruowanym w drugiej połowie 20-go stulecia, przystosowanym do pokonywania w szybkim tempie terenowej trasy z przeszkodami stałymi.
Konstrukcja o niskim zawieszeniu jest w całości wykonana z metalu. Osie ustawione blisko siebie zapewniają mały promień skrętu. Przednie koła często większej średnicy niż tylne. Za kozłem znajduje się podest z uchwytami dla pomocnika- luzaka, który w pozycji stojącej wychyla się mocno do wewnątrz na ostrych zakrętach w celu poprawienia równowagi pojazdu. Maratonki wyposażone są zazwyczaj w nożne hamulce tarczowe na obu osiach oraz inne techniczne detale ułatwiające pokonywanie przeszkód tj. "hamulec na kranc" i spowalniacz skrętu dzięki którym bryczka może przejść, między elementami przeszkody, na wprost podczas gdy koń skręca już dyszlem.
   W większości pojazdów o konstrukcji sworzniowej pudło nadwozia ,w swojej budowie posiada podkrój, który umożliwia przedniemu kołu swobodnie przemieszczać się pod podwoziem podczas skrętu. Pojazdy proste w budowie , o kołach wysokich w stosunku do zawieszenia, nie posiadające podkroju w nadwoziu, wymagają szczególnej ostrożności podczas manewrowania ponieważ podczas wykonywania ostrych zakrętów koło zaczepiając o pudło może wywrócić pojazd albo złamać dyszel.

Spider Phaeton

Break

Omnibus

Victoria

                          Pojazdy produkcji Marek Doruch, Niemcza,

  www.doruch.com.pl 

Bryczka półkoszka

Caleche, Muzeum powozów Chateau -Voux -le- Vicomte, Francja.

Marathon